نظرسنجی بهترین – یا در واقع محبوب‌ترین – فیلم‌های سینمای جهان در سال ۲۰۲۱
مثل همیشه هر منتقد انبوهی فیلم ندیده دارد به‌خصوص که هر سال، هم بر حجم تولیدهای سینمایی افزوده می‌شود و هم آثار بیش‌تری راحت‌تر در دسترس ما قرار می‌گیرند، به‌خصوص در یکی‌دو سال اخیر که آثار پرشماری به دلیل شیوع جهانی کووید-نوزده به‌واسطه پخش‌های مجازی و آنلاین (و غول‌های عرصه رسانه‌ای چون نتفلیکس، آمازون، اپل، دیزنی و…) عرضه و پخش شدند. دلیل دیگری که بر حجم فیلم‌های ندیده منتقدان این سرزمین می‌افزاید این است که در این جغرافیا منتقد حرفه‌ای وجود ندارد و نقدنویسی و منتقد بودن یک شغل اصلی با درآمد کافی نیست.
اگر فیلمی برای دو سال گذشته بوده ولی در سال ۲۰۲۱ عرضه شده مثل «غژگاو» – که در اسکار هم بود – در فهرست لحاظ شده است.
انتخاب‌ها و نظرهای منتقدان شرکت‌کرده در نظرسنجی (به‌ترتیب سن)
بهزاد عشقی
هیچ‌کدام از فیلم‌های سال ۲۰۲۱ را دوست نداشتم؛ اما به‌طور نسبی و از بین فیلم‌هایی که دیدم، فیلم‌های زیر را می‌توانم انتخاب کنم:
بدون ترتیب:
داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
کودا (شان هیدر)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
بلفاست (کنت برانا)
هوشنگ گلمکانی
از بین فیلم‌هایی که سال گذشته میلادی دیدم فقط «کودا» (شان هیدر) فیلمی است که می‌توانم به عنوان اثر برگزیده در فهرستم بیاورم. سایر فیلم‌هایی که دیدم هیچ چیزی برای برگزیده‌شدن ندارند.
هوشنگ راستی
من در سال ۲۰۲۱ روی‌هم‌رفته ۲۲۴ فیلم دیدم که از نظر من این‌ها بهترین بودند:
بحران (نیکلاس یارتسکی)
فیلم‌های نامزد جوایز اسکار را هم دیده‌ام که همه‌شان یک یا دو ستاره بیش‌تر نگرفته‌اند.
و از سال‌های قبل این سه فیلم:
کشیده‌شده روی بتن (اس. کریگ زالر، ۲۰۱۸)
ویکتوریا و عبدل (استیون فریئرز، ۲۰۱۷)
صاحب‌خانه بدنام (ریچارد کواین، ۱۹۶۲)
پرویز جاهد
موانعی که شیوع کووید-نوزده سر راه صنعت سینما ایجاد کرد، همچنان کم‌وبیش باقی است اما از سوی دیگر، هنر والا و سینمای هنری هم با تمام موانع راه خودش را می‌رود. متأسفانه به خاطر محدودیت‌های ناشی از این بحران جهانی، نتوانستم فیلم‌های زیادی را از فهرست آثاری ببینم که در سال گذشته میلادی کنجکاوشان بوده‌ام؛ اما از میان آن‌هایی که توانستم ببینم، این‌ها انتخاب‌های من به عنوان بهترین‌های سال ۲۰۲۱ است:
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
دست خدا (پائولو سورنتینو)
یادگار: قسمت دوم (جوانا هاگ)
جزیره برگمان (میا هانسن-لووه)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
بره (ولادیمیر یوهانسون)
وقتی به آسمان نگاه می‌کنیم چه می‌بینیم؟ (الکساندر کوبِریدزه)
بلفاست (کِنِت برانا)
کارت‌شمار (پل شریدر)
حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
و…
آزور (آندریاس فونتانا) و قدرت سگ (جین کمپیئن)…
علی موسوی
بدون ترتیب:
بلفاست (کِنِت برانا): فیلمی بسیار شخصی که خاطرات دوران کودکی را بااحساس و کاملاً سینمایی در کشوری روایت می‌کند که دین و مذهب، آن را به دو قشر مختلف و دشمن یکدیگر تقسیم کرده است.
دیشب در سوهو (ادگار رایت): ترکیبی اریژینال و موفق از ژانرهای وحشت و ملودرام با چاشنی نوستالژی (که البته در ادبیات سینمایی سال‌های اخیر برخی از آن به عنوان ژانر هم نام برده‌اند) که استفاده از بازیگران مطرح دهه ۱۹۶۰ سینمای انگلیس مانند ترنس استمپ، دایانا ریگ و ریتا تاشینگهام کمک شایانی به فضاسازی نوستالژیک آن کرده است.
کودا (شان هِیدِر): فیلمی با بازی‌های بسیار خوب، به‌خصوص از هنرپیشه‌های ناشنوایش که هم سرگرم است، هم احساس خوبی به تماشاگرانش می‌دهد و هم ما را با دنیای این افراد کم‌توان آشنا می‌کند.
بره (ولادیمیر یوهانسون): فیلمی اریژینال که با استفاده از ژانر وحشت، حس مادری را به تماشاگر انتقال می‌دهد!
آنِت (لئوس کاراکس): موزیکالی بسیار اریژینال از کارگردانی که همیشه از کلیشه‌ها دوری کرده و امضایش پای هر فیلمی که ساخته هست.
قدرت سگ (جین کمپیئن): با ظاهر یک وسترن، کمپیئن مردانگی و مردسالاری را محک می‌زند و از هنرپیشه‌های بسیار خوبی که انتخاب کرده بهترین بازیگری‌های عمرشان را گرفته است.
امشب احساس تنهایی می‌کنی؟ (شیپای وِن): این فیلم چینی یکی از بهترین فیلم‌های اول یک کارگردان است که تا به حال دیده‌ام؛ فیلمی که با خلاقیت‌هایی سزاوار تحسین، به مضامین بخشش و تنهایی در چارچوب یک تریلر می‌پردازد.
پس از عشق (علیم خان): فیلمی از سینمای مستقل انگلیس که به خاموش شدن شعله‌ی شور و عشق پیش از ازدواج و جایگزینی آن با عادت و احترام می‌پردازد و این پیشامد را از دید زنی انگلیسی و مسیحی دنبال می‌کند که به خاطر عشق خود به همسر پاکستانی‌اش مسلمان شده است.
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی): استفاده‌ای بسیار خلاقانه و موفق از داستان هاروکی موراکامی و نمایش‌نامه «دایی وانیا»ی آنتون چخوف برای آزمودن عشق و وفاداری و هنر در جامعه امروزی.
جزیره برگمان (میا هانسن-لووه): فضاسازی بسیار استادانه در جزیره‌ای که اینگمار برگمان شاهکارهایش را در آن خلق کرد؛ فیلمی که ارزش چند بار دیدن را دارد.
محمدرضا باباگلی
از میان فیلم‌های معدودی که دیده‌ام، تنها «بلفاست» (کنت برانا) را می‌توانم انتخاب کنم؛ فیلمی که با وجود کوچک به نظر آمدنش (در نوع پروداکشن، موضوع و قصه) بسیار بزرگ‌تر از آن است که می‌نماید. کنت برانا مقطعی از تاریخ ایرلند شمالی را دستمایه قرار می‌دهد تا بی‌قراری و آرامش آدم‌ها را در بحبوحه بحران‌هایی به نمایش بگذارد که احاطه‌شان کرده است؛ این‌که از چه بی‌قرارند و از چه آرامش پیدا می‌کنند. بحرانِ کار و معاش بر پس‌زمینه‌ی درگیری‌های سیاسی، بی‌قرارشان می‌کند؛ و بودنِ در کنار هم، و حس داشتنِ خانواده و پناه، آرام‌شان می‌کند. می‌گویم «نمایش» چون نورپردازی و فیلم‌برداری سیاه‌وسفید کمک کرده‌اند تا احساس کنیم یک تئاتر بر صحنه در جریان است. در لوکیشنی محدود و لوازم صحنه‌ای که جلوه‌گری نمی‌کنند؛ هستند اما در مینی‌مال‌ترین شکل خود؛ و داستانِ آشنای ماندن و رفتن، داستان این سال‌های ما هم هست؛ و برای همین احساسِ عمیق آدم‌ها از انتخاب‌های تلخ و سخت و ناگزیر، برای من بسیار قابل درک و مؤثر است. «بلفاست» فیلمی است که می‌شود به قدر تجربه‌ی خودمان، احساسش کنیم.
اردوان وزیری
۱- حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
۲- ماهی کوچولو (چد هارتیگِن)
۳- بدترین آدم دنیا (یوآکیم تریه)
۴- تابستان سول (اهمیر تامپسن)
۵- بندتا (پل ورهوفن)
۶- کوچه کابوس (گی‌یرمو دل تورو)
۷- کودا (شان هیدر)
۸- نیترام (جاستین کرزل)
۹- آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
۱۰- صخره‌نوردها (ژانگ ییمو)
سایر فیلم‌های دیدنی سال: قدرت سگ (جین کمپیئن)، خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)، سانسور (پرانو بیلی-باند)، توده (فران کرانتس)، فرار (یوناس پوهر راسموسن)
محسن بیگ‌آقا
بدون ترتیب:
آنِت (لئوس کاراکس)
اسپنسر (پابلو لارایین)
تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
خوک (مایکل سارنوسکی)
دست خدا (پائولو سورنتینو)
همه دوستانم از من متنفرند (اندرو گِی‌نورد)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
مادران هم‌زمان (پدرو آلمودووار)
نجات (الیزابت چای واسِرِلی و جیمی چین)
محمدرضا فهمیزی
زودباش، زودباش (مایک میلس)
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
لیکِریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
ریکاردو بودن (اِرِن سورکین)
مادران هم‌زمان (پدرو آلمودووار)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
نیترام (جاستین کرزِل)
بندتا (پل ورهوفن)
کارت‌شمار (پل شریدر)
تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
ساسان گلفر
یکی از سخت‌ترین کارها برای من انتخاب بهترین فیلم‌ها از میان یک مجموعه بوده و هست، چون اصولاً اهل مقایسه نیستم و نمی‌توانم آثار هنری و سینمایی را قیاس کنم. به نظرم هر اثر هنری را باید با خودش سنجید و سنجش نسبت به آثار دیگر معمولاً راه به جایی نمی‌برد. سال ۲۰۲۱ به نظرم بعد از دوران قحطی و به‌خصوص رکود ناشی از بیماری چینی، سال پرباری برای سینمای جهان بود و در سراسر دنیا، آثار باارزش متعددی تولید شد که هر کدام به‌اصطلاح حرفی برای گفتن داشتند. من از میان فیلم‌های ارزشمند ۲۰۲۱ این فیلم‌ها را به منزله آثاری که می‌توانم چند بار تماشا کنم و باز هم احساس کنم جای تماشا کردن و آموختن دارند، انتخاب می‌کنم و البته باز هم ترتیب آن‌ها (گرچه فهرستی بی‌ترتیب است) به منزله ترجیح یکی بر دیگری نیست:
بدون ترتیب:
بلفاست (کنت برانا)
زودباش، زودباش (مایک میلس)
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
شاه ریچارد (رِینالدو مارکِس گرین)
دست خدا (پائولو سورنتینو)
دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
بالا را نگاه نکن (آدام مک‌کی)
کودا (شان هیدر)
وقت مردن نیست/ زمانی برای مردن نیست (کری فوکوناگا)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
و برای این‌که از قید این رقم همیشه محدودکننده ۱۰ خلاص شویم، چند فیلم دیگر از آثار مورد علاقه‌ام را به این مجموعه اضافه می‌کنم:
فرانس (برونو دومون)
آواز قو (بنجامین کلیری)
تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
دیشب در سوهو (ادگار رایت)
تیک، تیک… بوم! (براین گرِیزِر)
آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
رییس خوب (فرناندو لئون دِ آرانوآ)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
و این دو فیلم ایرانی که محصول سال ۲۰۲۱ نیستند اما من در این سال دیدم:
دشت خاموش (احمد بهرامی)
قصیده گاو سفید (بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم)
پیمان شوقی
این‌ها فیلم‌های محبوبم نیستند، فقط آثاری هستند که به تماشای مجددشان رغبت دارم:
دست خدا (پائولو سورنتینو)
قهرمان (اصغر فرهادی)
دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
بِنِدِتا (پل ورهوفن)
حمیدرضا مدقق
۱- دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
۲- کودا (شان هِیدِر)
۳- بلفاست (کنت برانا)
۴- کوچه کابوس (گی‌یرمو دل تورو)
۵- شاه ریچارد (رِینالدو مارکِس گرین)
۶- تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
۷- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۸- زمانی برای مردن نیست/ وقت مردن نیست (کری فوکوناگا)
۹- داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
۱۰- قدرت سگ (جین کمپیئن)
آرش خوش‌خو
۱- آنِت (لئوس کاراکس)
۲- آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
۳- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۴- دیشب در سوهو (ادگار رایت)
۵- حرکت ناگهانی ممنوع (استیون سودربرگ)
۶- تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
۷- قهرمان (اصغر فرهادی)
۸- لیکِریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۹- قدرت سگ (جین کمپیئن)
۱۰- فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
و…
کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)، مادران هم‌زمان (پدرو آلمودووار)…
محمد محمدیان
۱- «کودا» (شان هیدر)
۲- «قهرمان» (اصغر فرهادی)
اما از این‌جا به بعد هر فیلم، ویژگی‌های خاص خودش را دارد که انتخاب‌هایم را بدون ترتیب کرده است:
دست خدا (پائولو سورنتینو)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
زمانی برای مردن نیست/ وقت مردن نیست (کری فوکوناگا)
بلفاست (کنت برانا)
شاه ریچارد (رِینالدو مارکِس گرین)
مادران هم‌زمان (پدرو آلمودووار)
سحر عصرآزاد
بدون ترتیب:
قدرت سگ (جین کمپیئن)
دختر گم‌شده (مگی جیلنهال)
بدترین آدم دنیا (یواکیم تریه)
قهرمان (اصغر فرهادی)
زودباش، زودباش (مایک میلس)
دون/ تل‌ماسه (دُنی ویلنوو)
کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)
دشت خاموش (احمد بهرامی)
کارت‌شمار (پل شریدر)
حسین معززی‌نیا
بدون ترتیب:
بیتلز: بازگشت (پیتر جکسن)
مامان کوچولو (سلین سیاما)
رد راکت (شان بِیکر)
مادران هم‌زمان (پدرو آلمودووار)
تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
کودا (شان هیدر)
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
مازیار معاونی
با توجه به گرفتاری‌های درسی، در سال گذشته موفق به تماشای فیلم‌های زیادی نشدم و به همین دلیل فهرست فیلم‌های محبوبم یک فهرست کوتاه چهارتایی است (بدون ترتیب):
آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
بلفاست (کنت برانا)
کودا (شان هیدر)
داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
آرش عنایتی
۱- آنفلوانزای پتروف (کیریل سِرِبرِنیکوف)
۲- نور طبیعی (دینش ناگ)
۳- صبیه (هوگیر هیروری)
۴- اتفاق (اودری دیوان)
۵- جلوی روی تو (هونگ سانگ-سو)
۶- رییس خوب (فرناندو لئون دِ آرانوآ)
ناصر صفاریان
وقتی کم‌تر فیلمی به دل می‌نشیند و می‌شود فیلم ماندگار، شاید فقط انتخابِ شماره یک را بتوان «انتخاب» دانست؛ تازه آن هم با اما و اگرهایی درباره بخش‌های انتهایی و به‌خصوص پایان‌بندیِ فیلم. بقیه هم، بیش‌تر، آثار قابل‌تاملی هستند تا فهرستی از دوست‌داشتنی‌ها:
۱- بدترین آدم دنیا (یواکیم تریه)
۲- کودا (شان هیدر)
و این‌ها:
کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)
چرخِ بخت و فانتزی (ریوسکه هاماگوچی)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
منوچهر دین‌پرست
بدون ترتیب:
قهرمان (اصغر فرهادی)
جزیره برگمان (میا هانسن-لووه)
خودروی را بران (ریوسکه هاماگوچی)
کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)
بلفاست (کنت برانا)
دست خدا (پائولو سورنتینو)
کودا (شان هیدر)
تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
جنایت بی‌دقت (شهرام مکری)
بره (ولادیمیر یوهانسون)
سید رضا صائمی
۱- قدرت سگ (جین کمپیئن)
۲- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۳- کودا (شان هیدر)
۴- قهرمان (اصغر فرهادی)
۵- بالا را نگاه نکن (آدام مک‌کی)
۶- کوچه کابوس (گیرمو دل تورو)
۷- داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
۸- بلفاست (کنت برانا)
۹- دون/ تل‌ماسه (دُنی ویلنوو)
بهداد امینی
بدون ترتیب:
دون/ تل‌ماسه (دُنی ویلنوو)
لذت (نینجا تایبرگ)
اسپایدرمن: راهی به خانه نیست (جان واتس)
تیتان (ژولیا دوکورنو)
ببر سفید (رامین بحرانی)
شوالیه سبز (دیوید لائوری)
رد راکت (شان بیکر)
مسابقه رسمی/ بخش مسابقه (گاستون دوپرا و ماریانو کُن)
برادران اسپارکس (ادگار رایت)
دشمن تمام‌عیار (کیکه مایو)
محسن سلیمانی‌فاخر
خیلی به عنوان «بهترین» اعتقادی ندارم و نداشته‌ام. هر لحظه و هر حس‌وحالی می‌تواند فیلمی را خوب یا بد جلوه دهد.
۱- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۲- بندتا (پل ورهوفن)
۳- تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
۴- دست خدا (پائولو سورنتینو)
۵- جزیره برگمان (میا هانسن-لووه)
۶- قهرمان (اصغر فرهادی)
۷- کوچه کابوس (گی‌یرمو دل تورو)
۸- قدرت سگ (جین کمپیئن)
۹- بلفاست (کِنِت برانا)
۱۰- حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
جواد رهبر
۱- بلفاست (کنت برانا)
و…
۲- «ساوث پارک: پسا-کووید» و «ساوث پارک: پسا-کووید: بازگشت کووید» (تری پارکر)
۳- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۴- قدرت سگ (جین کمپیئن)
۵- بدترین آدم دنیا (یواکیم تریه)
۶- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۷- فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
۸- دست خدا (پائولو سورنتینو)
۹- فرار (یوناس پوهر راسموسن)
۱۰- دیشب در سوهو (ادگار رایت)
و…
تیک، تیک… بوم! (براین گرِیزِر)، نوبادی/ هیچ‌کس (ایلیا نایشولر)…
این‌ها بهترین‌های سال ۲۰۲۱ نیستند؛ حتی بهترین‌های سال از نظر من هم نیستند چون هنوز نتوانسته‌ام تمامی آثار سینمایی سال گذشته میلادی را ببینم و احتمالاً هم به دلیل تعداد بالای آن‌ها هیچ‌وقت موفق به انجام این کار نخواهم شد. این‌ها آثاری هستند که از میان صدها اثر، موفق به دیدن‌شان شده‌ام و این‌جا به ترتیبی که دوست‌شان داشته‌ام، ردیف کرده‌ام. بنابراین، این فهرستی از آثاری است که تماشای هر کدام از آن‌ها به دلایلی برایم لذت‌بخش و خاطره‌انگیز بوده‌اند. مشخص است که شاید اگر فیلم‌های بیش‌تر و متنوع‌تری دیده بودم، این فهرست هم از آن‌چه اکنون است، متفاوت‌تر درمی‌آمد.
در میان این فیلم‌ها، «بلفاست» اثر کنت برانا، حکایت جداگانه‌ای دارد؛ از آن فیلم‌هاست که حتی ساخته‌شدنش در این زمانه، غافلگیرکننده است، بس که از دل برمی‌آید و لاجرم بر دل می‌نشیند. فیلم‌هایی مثل «لیکریش پیتزا»، «فرنچ دیسپچ»، «دست خدا» و «تیک، تیک… بوم!» هم کم‌وبیش برایم همین حالت را دارند؛ با فاصله از جریان‌های اصلی روز می‌ایستند و کار خودشان را می‌کنند. البته منظورم این نیست که نیم‌نگاهی به جریان‌های اصلی روز داشتن، کار ناپسندی است (در این فهرست فیلم‌هایی از این دست هم هست) اما موج‌سواری مقبول نیست.
متفاوت‌ترین اثر حاضر در این فهرست، مجموعه دو اپیزودی از فصل ۲۴ مجموعه انیمیشن تلویزیونی «ساوث پارک» است (ابتدا به صورت دو فیلم منتشر شدند) که بر خلاف روال همیشگی این سریال که به رویدادهای جاری می‌پردازد، سراغ آینده می‌رود و نشان می‌دهد همه‌گیری کووید-نوزده چه تاثیری در زندگی آیندگان گذاشته است. نکته مهم این است که به این ترتیب، بزرگسالی چهار کودک تخس و دوست‌داشتنی این مجموعه را هم می‌بینیم. البته، همان‌طور که انتظار می‌رود در فصل ۲۵، دوباره به دنیای شیرین (و البته نه‌چندان مودبانه‌‌ی) کودکی آن‌ها برمی‌گردیم.
حالا هنوز اوایل سال ۲۰۲۲ است و اگر بخواهیم در پایان سال، فهرست پربارتری داشته باشیم، به نظر می‌رسد باید از همین الان شروع کنیم.
امیرعلی نصیری
۱- لیکِریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۲- بلفاست (کنت برانا)
۳- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۴- قهرمان (اصغر فرهادی)
۵- فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
۶- کودا/ فرزند بزرگسالان ناشنوا (شان هِیدِر)
۷- دون/ تل‌ماسه (دُنی ویلنوو)
۸- آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
۹- کروئلا (کریگ گیلسپی)
۱۰- شاه ریچارد (رِینالدو مارکِس گرین)
ریحانه عابدنیا
۱- حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
۲- دختر گم‌شده (مگی جیلنهال)
۳- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۴- جلوی روی تو (هونگ سانگ-سو)
۵- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۶- دشت خاموش (احمد بهرامی)
۷- وقتی به آسمان نگاه می‌کنیم چه می‌بینیم؟ (الکساندر کوبِریدزه)
۸- آنت (لئوس کاراکس)
۹- بدترین آدم دنیا (یواکیم تریه)
۱۰- کودا (شان هیدر)
امیرحسین سیادت
حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
بقیه بدون ترتیب:
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
چرخ بخت و فانتزی (ریوسکه هاماگوچی)
تیتان (ژولیا دوکورنو)
جلوی روی تو (هونگ سانگ-سو)
سیرانو (جو رایت)
دختر گم‌شده (مگی جیلنهال)
آنت (لئوس کاراکس)
آزاده جعفری
۱- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۲- بِنِدِتا (پل ورهوفن)
۳- فرانس (برونو دومون)
۴- جهان پیش رو (مونا فاست‌وول)
۵- قدرت سگ/ شر سگ (جین کمپیئن)
۶- چرخ بخت و فانتزی (ریوسکه هاماگوچی)
۷- وقتی به آسمان نگاه می‌کنیم چه می‌بینیم؟ (الکساندر کوبِریدزه)
۸- حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
۹- تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
۱۰- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
رضا حسینی
۱- زمین بازی (لورا واندِل)/ مامان کوچولو (سلین سیاما)
دو درام فوق‌العاده فرانسوی‌زبان درباره بحران‌هایی در زندگی کودکان؛ بچه‌هایی که برای مبارزه فقط دو سلاح دارند: عشق و خیال؛ و البته که پیروز می‌شوند.
۲- دشت خاموش (احمد بهرامی)/ درب (سید هادی محقق)
گاهی سخت می‌شود دست از نگرانی برداشت و عاشق چنین آثار درخشانی از سینمای خودمان شد. دو شعر ناب درباره فقر و انسانیت؛ یکی سیاه‌وسفید و دیگری رنگین؛ و هر دو نمونه‌ای مثال‌زدنی از تعامل کارگردان با مدیر فیلم‌برداری و…
۳- قدرت سگ (جین کمپیئن)
سال‌هاست عادت کرده‌ایم هر سال وسترن خوبی ببینیم و گاه چنین آثار درخشان و کمال‌گرایانه‌ای. اگر «قدرت سگ» برای شما زیادی ضدوسترن است از دیدن «هرچه قوی‌تر، سخت‌تر زمین می‌خوری» (جِیمِس ساموئل) لذت ببرید، با تمام بازیگوشی‌هایش.
۴- حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
گاهی وقت‌ها لحظه‌ها و صحنه‌های زیادی را در یک فیلم نمی‌توانید توضیح بدهید؛ اما روح و ذهن‌تان را تسخیر می‌کند (در این‌جا روح تسخیرگر تماشاگر، بی‌رحمی خود او – بشر – است).
۵- آواز قو (بنجامین کلیری)/ من مرد تو هستم (ماریا شرادر)
عاشقانه‌هایی انسانی و درجه‌‌یک با چاشنی ژانر علمی‌خیالی؛ اما با دنیاهایی که بسیار در دسترس‌اند. انسان بودن و انسان «ماندن» سخت شده است!
۶- قهرمان (اصغر فرهادی)/ جنایت بی‌دقت (شهرام مکری)
دو تصویر تمام‌عیار و دردناک از روزگار و سال‌هایی که در آن زیست می‌کنیم. برگ‌هایی از تاریخ اجتماعی و سیاسی ما که فراموش نخواهند شد.
۷- کنشین سرگردان: پایان (کیشی اوتومو)/ کنشین سرگردان: آغاز (کیشی اوتومو)
قسمت‌های چهارم و پنجم از دیدنی‌ترین فیلم‌های سامورایی هزاره جدید که به دلیل شیوع کووید-نوزده با تأخیر عرضه شد؛ آثاری که به کمک فناوری‌های جدید به‌گونه‌ای امروزی یادآور شکوه نبردهای سامورایی‌ها هستند.
۸- آنت (لئوس کاراکس)
بهترین موزیکال سال و یکی از متفاوت‌ترین‌ها، همان‌طور که از کاراکس انتظار می‌رفت؛ اما همچنان «هولی موتورز» شاهکار مسحورکننده اوست.
۹- تابستان سول (اهمیر تامپسن) و نجات (الیزابت چای واسِرِلی و جیمی چین)
مستندهایی برای نجات روح و جسم بشر امروز؛ به‌خصوص وقتی که متحد می‌شوند و شعار و کنترل رنگ می‌بازند. این دو فیلم به لحاظ کیفیت سینمایی و به‌خصوص از نظر تدوین، به‌مراتب بهتر از برخی مستندهای ملتهب و مهم سال هستند.
۱۰- هلن (آنتی یوکینِن)
تصویری تمام‌عیار از هنرمند واقعی و آن‌چه در تنهایی بر او می‌رود. این اثر از سینمای فنلاند به‌خصوص از نظر ترکیب رنگ‌ها و قاب‌بندی و ایده‌های بصری‌اش شگفت‌انگیز است.
***
و این‌ها (که قابل‌ذکرند): عمارت توت‌فرنگی (کنتاکر اودلی و آلبرت برنی)، جزیره برگمان (میا هانسن-لووه)، پس از یانگ (کوگونادا)، چرخ بخت و فانتزی (ریوسکه هاماگوچی)، بِل (مامورو هوسودا)، بدترین آدم دنیا (یوآکیم تریه)، سواران عدالت (آندرس توماس یِنسِن)، شاه ریچارد (رِینالدو مارکِس گرین)، شُرطه (فردریک لویی وید و آندرس اولهولم)، دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)، استیل‌واتر (تام مک‌کارتی)، کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)، لونانا: غژگاوی در کلاس درس (پاوو چوینینگ دورجی)، نور طبیعی (دینش ناگ)، بلفاست (کنت برانا)، زندگی در یک روز از ۲۰۲۰ (کوین مک‌دانلد)، آنفلوانزای پتروف (کیریل سِرِبرِنیکوف)، کروئلا (کریگ گیلسپی)، خوک (مایکل سارنوسکی)، توده (فران کرانتس)، پاریس، سیزدهمین منطقه (ژاک اودیار)، ایترنل‌ها (کلویی ژا)، خشم مرد (گای ریچی)، بالا را نگاه نکن (آدام مک‌کی) و…
فیلم‌هایی که روی‌هم‌رفته خوب یا قابل‌قبول‌اند اما به دلایل مختلف پایین‌تر از انتظارم بودند: لیکِریش پیتزا (پل تامس اندرسن)، داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)، وقتی به آسمان نگاه می‌کنیم چه می‌بینیم؟ (الکساندر کوبِریدزه)، آزور (آندریاس فونتانا)، خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)، دیشب در سوهو (ادگار رایت)، کوچه کابوس (گی‌یرمو دل تورو)، نیترام (جاستین کرزل)، صخره‌نوردها (ژانگ ییمو)، مادران هم‌زمان (پدرو آلمودووار)، کودا (شان هیدر)، دختر گم‌شده (مگی جیلنهال)، جلوی روی تو (هونگ سانگ-سو)، صبیه (هوگیر هیروری)، عروج/ صعود (جسیکا کینگدِن)، بره (ولادیمیر یوهانسون)، تیتان (ژولیا دوکورنو)، دختر و عنکبوت (رامون و سیلوان زورخِر)، سالن هدا (هانی ابو-اسعد) و…
و در پایان، مثل هر سال می‌ماند فیلم‌های کنجکاوی‌برانگیز و تحسین‌شده دیگری از سال ۲۰۲۱ که هنوز به دو دلیل ندیده‌ام: ۱) فراوانی‌شان و نبود فرصت ۲) برخی تازه به دست‌مان رسیده‌اند و احتمالاً در فهرست سال آینده خواهند بود.
فاطمه فریدن
به نظر می‌رسد انتخاب ایده مناسب و طراحی و پرداخت نه‌چندان مناسب، صرفا مرتبط با فیلم‌های ایرانی نیست و تقریبا اغلب آثار سینمایی جهان را نیز در بر می‌گیرد. با این حال از میان انبوهی از فیلم‌ها، آثار منتخب من این‌ها هستند:
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
بلفاست (کنت برانا)
حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
دست خدا (پائولو سورنتینو)
گلاره محمدی
بدون ترتیب:
خودروی را بران (ریوسکه هاماگوچی)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
کودا (شان هیدر)
تیتان (ژولیا دوکورنو)
بلفاست (کنت برانا)
آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
دیشب در سوهو (ادگار رایت)
بیوه سیاه (کیت شورتلند)
دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
نوید پورمحمدرضا
۱- آنفلوانزای پتروف (کیریل سِرِبرِنیکوف)
۲- قدرت سگ/ چنگِ سگ/ شرّ سگ (جین کمپیئن)
۳- آزور (آندریاس فونتانا)
۴- حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
۵- وقتی به آسمان نگاه می‌کنیم چه می‌بینیم؟ (الکساندر کوبِریدزه)
۶- رد راکت (شان بِیکر)
۷- جلوی روی تو (هونگ سانگ-سو)
۸- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۹- کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)
۱۰- آنت (لئوس کاراکس)
این‌ها محبوب‌هایم از سینمای داستانی سال گذشته هستند، اما نمی‌دانم بعدها همین‌قدر عزیز خواهند بود و آن‌ها را به یاد خواهم آورد یا نه… یک سال زمانِ کوتاهی‌ست، چه در محدوده عمر یک تماشاگر و چه در گستره تاریخ هنر. زمان به‌سرعت پیش می‌رود، زندگی دگرگون می‌شود، فیلم‌هایی که در گذشته عزیز بوده‌اند از یاد می‌روند و فیلم‌هایی تازه جای‌شان را می‌گیرند. چک‌لیست‌هایی که برای کنترل کیفیت فیلم‌ها ارائه می‌شوند، نه ابدی‌اند و نه قطعی؛ که اگر بودند، نقد به امری تماماً اُبژکتیو و بیرونی بدل می‌شد. تازه این نقد است و به‌ناگزیر با توصیف، دسته‌بندی، تببین و تفسیر سروکار دارد، وقتی پای انتخابِ دردانه‌ها و محبوب‌ها پیش کشیده می‌شود، چه‌طور؟ آیا همه چیز درونی‌تر، شخصی‌تر و ذهنی‌تر نمی‌شود؟ نوئل کرول در کتاب ارزشمند «درباره نقد» کوشیده تا نسبت میان ورِ اُبژکتیو و ورِ سوبژکتیو نقد را توضیح دهد و طبیعتاً بنا به خاستگاه فکری و فلسفی‌اش در پشتیبانی از ورِ اُبژکتیو آن هیچ کم نگذاشته است؛ اما با این حال حتی برای او هم، که نه منتقد فیلم است و نه سینه‌فیل، سرفصلِ نقدِ سوبژکتیو آن‌قدر جدی هست که نتواند به‌سادگی و بدون توسل به مجموعه‌ای از استدلال‌ها از کنارش بگذرد؛ اما وقتی از یک فیلم فاصله می‌گیریم، از زمینه پیدایش، ژانر، درون، و خودِ آن، و به هم‌نشینی و مقایسه آن فیلم با فیلم‌هایی از زمینه‌ها، ژانرها، درون‌ها، و خودهای متفاوت فکر می‌کنیم، آیا معیار بیش از هر زمان دیگری خودِ فردِ انتخاب‌کننده ـ همان منتقد ـ نیست؟ و این خود چه چیزی می‌تواند باشد جز باورها، ارزش‌ها، احساس‌ها و تاریخ شخصیِ آن کسی که می‌نویسد و قضاوت می‌کند؟ و تازه این‌جاست که سوال بعدی مطرح می‌شود: آیا این نوشتن‌ها و قضاوت‌ها، و یعنی این باورها و ارزش‌ها برای دیگران اهمیتی دارند؟ آیا دیگران بدون توجه به نظام استدلالی و تحلیلیِ منتقد، به ارزش‌ها و قضاوت‌های او اعتماد می‌کنند؟
از این‌که فیلم‌هایی در فهرست شخصی‌ام جایی ندارند، حسرت می‌خورم: مهم‌ترین‌شان فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی. برخی فیلم‌ها را از جنبه‌هایی دوست داشتم، اما محدودیت ده انتخاب جایی برای‌شان باقی نمی‌گذاشت: «سکس بدفرجام یا پورن جنون‌آمیز»، «تظاهر نژادی»، «دون»/ «تل‌ماسه»، «شوالیه سبز»، «جزیره برگمان»، «خودروی مرا بران» و… برخی دیگر را احتمالاً فراموش خواهم کرد: «تیتان»، «دست خدا»، «بدترین آدم دنیا»، «دختر و عنکبوت»، «دیشب در سوهو» و… و برخی دیگر پایین‌تر از انتظارم بودند: «بندتا»، «دختر گم‌شده»، «اسپنسر»، «بلفاست»، «فرانس»، «زودباش، زودباش»، «مادران هم‌زمان»، «داستان وست‌ساید»، «کوچه کابوس» و…
مهران آرین
۱- کودا (شان هیدر)
۲- دست خدا (پائولو سورنتینو)
۳- ریکاردو بودن (اِرِن سورکین)
۴- اسپنسر (پابلو لارایین)
۵- دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
۶- داستان وست‌ساید (استیون اسپیلبرگ)
۷- شوالیه سبز (دیوید لائوری)
۸- خوک (مایکل سارنوسکی)
۹- بلفاست (کنت برانا)
یحیا نطنزی
۱- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۲- کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)
۳- بدترین آدم دنیا (یوآکیم تریه)
۴- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
۵- دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
۶- قدرت سگ (جین کمپیئن)
۷- بازگشت به رنس (ژان-گابریل پریو)
۸- فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
۹- آنت (لئوس کاراکس)
۱۰- سقوط رسانه‌ها: چه کسی گفت‌وگوی جمعی را قربانی کرد؟ (لوک هرمن و وِلونتین اوبرتی)
مریم ایران‌نژاد
بدون ترتیب:
تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
چرخ بخت و فانتزی (ریوسکه هاماگوچی)
کوپه شماره ۶ (یوهو کاسمانن)
خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
حافظه/ مموریا (آپیچاتپونگ ویراستاکول)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
خوک (مایکل سارنوسکی)
آواز قو (بنجامین کلیری)
قدرت سگ (جین کمپیئن)
آنفلوانزای پتروف (کیریل سِرِبرِنیکوف)
و این‌ها:
لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن) و من مرد تو هستم (ماریا شرادر)
صوفیا نصراللهی
سال سینمایی گذشته در یک نگاه اجمالی و با کلی‌گویی، متوسط بود. نگاهی به مهم‌ترین جوایز سینمایی جهان نشان می‌دهد که پارسال بیش‌تر مرعوب مضامین یا حتی تجربه‌گرایی‌های صرف شده بودیم. فیلم‌ها اکثرا راوی رویدادها بودند و در همین سطح باقی می‌ماندند. انتخاب ده فیلم از میان آثار سینمایی سال گذشته برایم آسان نیست چون حتی ۱۰ فیلم هم نبود که همه‌جانبه مجذوبم کرده باشند اما با اغماض به فهرست زیر بسنده می‌کنم:
۱- فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
۲- کارت‌شمار (پل شریدر)
۳- بلفاست (کنت برانا)
۴- جنایت بی‌دقت (شهرام مکری)
۵- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۶- دست خدا (پائولو سورنتینو)
۷- ریکاردو بودن (ارن سورکین)
۸- قدرت سگ (جین کمپیئن)
۹- لیکریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
مازیار رضایی
فیلم‌های زیادی در سال گذشته میلادی پخش جهانی داشتند ولی من نتوانستم آن‌ها را ببینم؛ تعدادی از آن‌هایی هم که دیدم به سال قبلش تعلق داشتند و در این انتخاب جایی ندارند. در میان آن‌هایی که در این فهرست هستند هم بر خلاف سال‌های قبل، اثر فوق‌العاده‌ای وجود ندارد. با این حال بدون ترتیب این‌ها را انتخاب می‌کنم:
قدرت سگ (جین کمپیئن)
قهرمان (اصغر فرهادی)
خاندان گوچی (ریدلی اسکات)
بالا را نگاه نکن (آدام مک‌کی)
شاه ریچارد (رِینالدو مارکِس گرین)
فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
زمانی برای مردن نیست/ وقت مردن نیست (کری فوکوناگا)
آخرین دوئل (ریدلی اسکات)
دون/ تل‌ماسه (دنی ویلنوو)
ببر سفید (رامین بحرانی)
رضا زمانی
انتخاب ۱۰ فیلم از سالی که شگفتی چندانی نداشت، کار بسیار سختی است. نمی‌دانم چند سال دیگر چیزی از فیلم‌های این سیاهه را به خاطر دارم یا نه، اما عجالتا این ۱۰ فیلم را بیش‌تر می‌پسندم:
۱- خودروی مرا بران (ریوسکه هاماگوچی)
۲- انسان‌ها (استیون کرم)
۳- حرکت ناگهانی ممنوع (استیون سودربرگ)
۴- تراژدی مکبث (جوئل کوئن)
۵- آزور (آندریاس فونتانا)
۶- فرنچ دیسپچ/ گزارش فرانسوی (وس اندرسن)
۷- دست خدا (پائولو سورنتینو)
۸- آنِت (لئوس کاراکس)
۹- تیتان (ژولیا دوکورنو)
۱۰- جزیره برگمان (میا هانسن-لووه)
خشایار سنجری
بدون ترتیب:
مامان کوچولو (سلین سیاما)
کارآموز (چایتانیا تامهانه)
برزخ (بن شاروک)
توده (فران کرانتس)
لوزو (الکس کامیلِری)
قهرمان (اصغر فرهادی)
بلفاست (کنت برانا)
دست خدا (پائولو سورنتینو)
لیکِریش پیتزا (پل تامس اندرسن)
آخرین دوئل (ریدلی اسکات)